دنیای پر افت و خیز سیاست

فاشیسم

وازه فاشیسم برگرفته از عبارت فاشیس( Fasces ) به معنی تبر پوش است. این عبارت یک نظریه سیاسی و نوعی نظام حکومتی خودکامه ملی گرا است. این اصطلاح در حال حاضر عنوانی است برای تمامی رژیم هایی که بر محور دیکتاتوری و ترور حرکت میکنند. این جنبش، نخستین بار بین سال های 1922م تا 1945م در ایتالیا و به وسیله موسلینی رهبری شد.

فاشیسم مخالف استقلال فردی و طرف دار دولت است و برای فرد تا آنجا ارزش قائل است که با دولت، یعنی وجدان و اراده عمومی منطبق شود.فاشیسم در جوامعی گسترش می یابد که نخبگان سنتی حاکم، در برابر دگرگونی های اجتناب ناپذیر اجتماعی که زمینه ساز پیدایش انواع اندیشه ها، ارزش ها، نهادها و نیروهای جدید است، احساس درماندگی می کنند.

سکولاریسم

واژه سکولار Secular در زبان لاتین به معنای دنیوی و مسائل مربوط به جهان مادی و در تضاد با مسائل دینی یا روحانی است. امروزه وقتی از سکولاریسم به عنوان یک رهنامه (دکترین) سخن می گویند، معمولا مقصود هر تفکر و حکومتی است که اخلاق را بدون ارجاع تعالیم دینی بنا می کند و در پی ارتقای علوم و فنون بشری خارج از قواعد دینی است.

سکولاریسم عقیده ای است مبنی بر جداشدن نهادهای حکومت و کسانی که بر مسند دولت می نشینند، از نهادهای مذهبی و مقام های مذهبی. این تفکر به صورت کلی ریشه در عصر روشنگری در اروپا دارد. مفاهیمی مانند: جدایی دین از سیاست، جدایی کلیسا و حکومت در آمریکا، و لائیسیته در فرانسه بر پایه سکولاریسم بنا شده اند.

واژه سکولاریسم برای نخستین بار در سال 1846م استفاده شد. در ایران نیز میرزا حسین خان سپهسالار صدر اعظم ناصرالدین شاه، با چنین تفکری، روحانیت را از دخالت در امور سیاسی منع می کرد.

سوسیالیسم

سوسیالیسم از ریشه لاتینی < سوسیوس> (Socius) به معنی همراه و شریک یا از واژه <سوسیال> (Social) به معنای اجتماعی، در زبان فرانسه گرفته شده است. این عبارت، اندیشه ای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است که برای ایجاد یک نظم اجتماعی مبتنی بر انسجام همگانی می کوشد؛ جامعه ای که در آن تمامی قشرهای اجتماع سهمی برابر در سود همگانی داشته باشند. هدف سوسیالیسم لغو مالکیت خصوصی بر ابزارهای تولید و برقراری مالکیت اجتماعی بر ابزارهای مالکیت و اداره صنایع توسط شوراهای کارگری و یا غیر مستقیم باشد، از طریق مالکیت و ارداره دولتی صنایع.

امپریالیسم

Imperial در لغت به معنای امپراطوری، شاهنشاهی و پادشاهی است.اما هنگامی که به Imperialism تبدیل می شود، عبارت است از سیاست مبتنی بر توسعه یک کشور تا حد یک امپراطوری. به بیان دیگر این اصطلاح، در تعریف قدرت یا دولتی به کار می رود که خارج از محدوده کشورش با توسل به زور به تصرف سرزمین ها و ممالک دیگر اقدام کرده و آنها را جهت بهره برداری، استعمار و غارت منابع، تحت سلطه خود قرار می دهد. معنای امپریالیسم با کلمه استعمار پیوندی نزدیک داشته و به امپریالیسم نظامی، اقتصادی و فرهنگی تقسیم می شود.

این وازه در مفهوم امروزی به معنای مهار کشوری از سوی کشور دیگر به کار می رود و فرآیند تحمیل اراده کشوری بر کشور دیگر است.به عنوان مثال گاهی  گغته شده که نظارت آمریکا بر اداره برخی از کشورهای خاورمیانه، امپریالیسم آمریکایی است.

منبع: نشریه سرباز ارتش جمهوری اسلامی ایران